Τα δαγκώματα και τα τσιμπήματα σε ξηρά και θάλασσα είναι πολύ συνηθισμένα, με τους καλοκαιρινούς μήνες (ιδίως τον Ιούλιο και τον Αύγουστο) να καταγράφονται τα περισσότερα περιστατικά.
Σύμφωνα με στοιχεία από το Κέντρο Δηλητηριάσεων, το 2017 αναφέρθηκαν σε αυτό 475 περιστατικά δαγκωμάτων και τσιμπημάτων από έντομα, ερπετά και άλλα ζώα.
Τα πιο συχνά δαγκώματα ήταν αυτά από φίδια (ήταν 193 περιστατικά). Ακολουθούν τα τσιμπήματα από σκορπιούς (53), σαρανταποδαρούσες (33) και αράχνες (30) στην ξηρά. Ακόμα και τσιμπήματα από σφήκες και μέλισσες αναφέρονται, αν και είναι πολύ λιγότερα διότι δεν θεωρούνται τόσο επικίνδυνα όσο εκείνα από άλλα έντομα ή ζώα.
Γνωρίζετε όμως τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση τέτοιων περιστατικών; Το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ) έχει εκδώσει αναλυτικό οδηγό με τις πρώτες βοήθειες. Να τι πρέπει να γνωρίζουμε.
Για τα δαγκώματα από άνθρωπο
Τα δαγκώματα από άνθρωπο μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνα με τα δαγκώματα από ζώα, εξαιτίας των μικροβίων που περιέχονται στη στοματική κοιλότητα. Εάν συμβεί τέτοιο περιστατικό πρέπει να κάνουμε τα εξής:
- Σταματάμε την αιμορραγία (εάν υπάρχει) ασκώντας πίεση
- Καθαρίζουμε το τραύμα με σαπούνι και νερό
- Βάζουμε αποστειρωμένη γάζα και
- Κάνουμε αντιτετανικό ορό εφόσον το θύμα δεν είναι εμβολιασμένο.
Για τα δαγκώματα από θηλαστικά
Σκύλοι, γάτες, αλεπούδες, τσακάλια, λύκοι και νυχτερίδες είναι τα θηλαστικά που συνήθως μας δαγκώνουν στη χώρα μας. Τα περισσότερα δαγκώματα (το 99%) είναι από σκύλους, σύμφωνα με το ΕΚΑΒ. Η στοματική κοιλότητα των θηλαστικών είναι γεμάτη με μικρόβια και οι πρώτες βοήθειες είναι οι εξής:
- Απομακρύνουμε το ζώο ή το θύμα.
- Καθαρίζουμε την πληγή με σαπούνι και νερό.
- Σε περίπτωση αιμορραγίας, παίρνουμε μια καθαρή πετσέτα και πιέζουμε ελαφρά πάνω στην πληγή.
- Βάζουμε στην πληγή αντισηπτικό και καλύπτουμε με μια αποστειρωμένη γάζα.
- Σε περίπτωση που δεν έχουμε κάνει τα τελευταία δέκα χρόνια αντιτετανικό ορό, κάνουμε οπωσδήποτε.
- Εάν εμφανίσουμε πυρετό, πρήξιμο, έντονο πόνο, πρέπει να επισκεφθούμε γιατρό.
- Αναφέρουμε με λεπτομέρεια τα χαρακτηριστικά του θηλαστικού (π.χ. ανήσυχο, επιθετικό, νευρικό, έχει σιελόρροια).
- Εάν πρόκειται για σκύλο ή γάτα που κατοικούν σε σπίτι, ζητάμε από τον ιδιοκτήτη να τα παρακολουθεί, μήπως εμφανίσουν σημάδια λύσσας. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ.
Για τα τσιμπήματα από υμενόπτερα (σφήκα/μέλισσα)
Τα τσιμπήματα από σφήκες και μέλισσες μπορεί να απειλήσουν τη ζωή, εάν προκληθεί αναφυλακτική αντίδραση στο δηλητήριό τους. Και αυτά προκαλούν τοπικά και γενικευμένα συμπτώματα. Τα τοπικά συμπτώματα είναι:
- Έντονος πόνος.
- Οίδημα.
- Κοκκινίλα.
- Έντονη φαγούρα
Τα τοπικά συμπτώματα υποχωρούν μέσα σε λίγες ώρες έως λίγες ημέρες. Τα γενικευμένα συμπτώματα είναι:
- Φαγούρα
- Ναυτία
- Κοιλιακά άλγη (πόνος στην κοιλιά)
- Αναφυλαξία
Για να αντιμετωπίσετε τα τσιμπήματα από σφήκες και μέλισσες, να κάνετε τα εξής:
- Τοπικά: Αφαίρεση του κεντριού εάν έχει μείνει στην πληγή, εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων και αντιισταμινικών αλοιφών.
- Στην περίπτωση αναφυλακτικής αντίδρασης, αναζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια.
Για τα δαγκώματα από φίδια
Το 10% των φιδιών είναι δηλητηριώδη. Το μόνο δηλητηριώδες φίδι που έχουμε στην Ελλάδα είναι η οχιά. Η βαρύτητα της δηλητηρίασης εξαρτάται από την ηλικία, την γενική κατάσταση, την θέση και το βάθος του δήγματος, το μέγεθος του φιδιού και αν μετακινήθηκε ή όχι το θύμα.
Τα συμπτώματα που προκαλεί το δηλητήριο των φιδιών μπορεί να είναι τοπικά ή γενικευμένα. Τα τοπικά συμπτώματα είναι:
- Πόνος.
- Οίδημα.
- Μελανιές.
- Φυσαλίδες που επεκτείνονται μέσα σε μερικές ώρες. Οι φυσαλίδες μπορεί να επιμολυνθούν από μικρόβια και να εξελιχθούν σε γάγγραινα.
Τα γενικευμένα συμπτώματα εκδηλώνονται σε περίπτωση που απορροφηθεί το δηλητήριο από τον οργανισμό και είναι:
- Έμετος
- Αδυναμία.
- Ζάλη.
- Ρίγος με πυρετό.
- Εφιδρώσεις.
- Αιμορραγικές εκδηλώσεις.
- Ταχυκαρδία.
- Υπόταση.
- Σοκ.
- Πνευμονικό οίδημα.
- Οξεία νεφρική ανεπάρκεια.
Τα δαγκώματα των φιδιών αντιμετωπίζονται ως εξής:
- Όχι περπάτημα.
- Καθησυχασμός του θύματος.
- Ακινητοποίηση του άκρου κάτω από το ύψος της καρδιάς.
- Καθαρισμός της πληγής, με νερό και σαπούνι.
- Όχι πάγος στο τραύμα.
- Όχι ίσχαιμος περίδεση (μην δέσετε σφιχτά ένα σημείο του άκρου για να σταματήσετε το αίμα).
- Όχι χορήγηση καφέ και αλκοόλ.
- Όχι σύλληψη του φιδιού (προσπαθήστε να θυμάστε το χρώμα και το σχήμα του, έτσι ώστε να μπορείτε να το περιγράψετε).
- Διακομιδή σε νοσοκομείο.
Μετά από το δάγκωμα του φιδιού, χρειάζεται να γίνει αντιτετανικός ορός. Αντίστοιχα, αντιοφικός ορός γίνεται μόνο στο νοσοκομείο και δεν είναι πάντοτε απαραίτητος. Η χορήγηση αντιοφικού ορού μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση ή ακόμα και αναφυλαξία σε άτομα που είναι αλλεργικά.
Για τα τσιμπήματα από σκορπιούς
Λίγα είδη σκορπιών (όπως το Centoyroides Exilicanda) προκαλούν δυνητικά σοβαρή δηλητηρίαση. Μετά το αρχικό δήγμα, το οποίο γίνεται αντιληπτό σαν τσίμπημα μέλισσας αναπτύσσονται τοπικά ή/και γενικευμένα συμπτώματα. Τα τοπικά συμπτώματα είναι:
- Πρήξιμο.
- Φαγούρα.
- Πόνος και μερικές φορές μούδιασμα, που επεκτείνονται κεντρικά
Στα γενικευμένα συμπτώματα που προκαλούν τα τσιμπήματα από σκορπιούς συμπεριλαμβάνονται:
- Ναυτία.
- Έμετος
- Σιελόρροια (αυξημένη παραγωγή σάλιου)
- Δυσφαγία
- Ρινόρροια ή/και δακρύρροια («τρέχουν» η μύτη ή/και τα μάτια)
- Ανησυχία
- Διαταραχές της προσαρμογής
- Εφίδρωση
- Υψηλός πυρετός (μέχρι 42 βαθμούς Κελσίου)
- Ταχυκαρδία
- Υπέρταση
- Καρδιακή αρρυθμία
- Σπασμοί
- Κώμα
Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις υπάρχει κίνδυνος θανάτου από καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια. Για να αντιμετωπίσετε τα τσιμπήματα από σκορπιούς να κάνετε τα εξής:
- Σε ήπιες περιπτώσεις, εφαρμόζουμε τοπικά ψυχρά επιθέματα και δίνουμε αναλγητικά.
- Εάν εμφανιστούν συμπτώματα από την καρδιά, αναζητούμε ιατρική βοήθεια.
Για τα δαγκώματα/τσιμπήματα από θαλάσσιους οργανισμούς
Οι θαλάσσιοι οργανισμοί που προκαλούν δαγκώματα ή/και τσιμπήματα είναι μέδουσες, κοράλλια, αχινοί, σκυλόψαρα, γατόψαρα, δράκαινες, σκορπίνες, σαλάχια.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα δαγκώματα/τσιμπήματά τους προκαλούν τοπικά συμπτώματα όπως:
- Πόνο
- Κοκκινίλα
- Πρήξιμο
Υπάρχει περίπτωση, όμως, να αναπτυχθούν και γενικευμένα συμπτώματα, όπως:
- Ναυτία
- Έμετοι
- Αναφυλαξία (σε σπάνιες περιπτώσεις)
- Σοκ (σε σπάνιες περιπτώσεις)
Για να τα αντιμετωπίσετε, να κάνετε τα εξής:
- Αφαιρέστε το τμήμα του θαλάσσιου οργανισμού που τυχόν έχει απομείνει στην πληγή
- Κάνετε καθαρισμό του τραύματος
- Εφαρμόστε αντισταμινική αλοιφή
- Στην περίπτωση του αναφυλακτικού shock, αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια.
Φωτογραφία: iStock