Κολλημένοι μπροστά στις οθόνες μας όλη μέρα, συχνά αγνοούμε τις αισθήσεις μας πέρα από τον ήχο και την όραση. Κι όμως, όλες είναι πάντα σε λειτουργία. Όταν είμαστε σε περισσότερη εγρήγορση, νιώθουμε τις τραχιές και λείες επιφάνειες των αντικειμένων, την ακαμψία στους ώμους μας, την απαλότητα του ψωμιού κ.ά που μπορεί ούτε καν να συνειδητοποιούμε.
Το πρωί, μπορεί να νιώσουμε το τσούξιμο της οδοντόκρεμας, να ακούσουμε και να νιώσουμε το τρεχούμενο νερό στο ντους, να μυρίσουμε το σαμπουάν και αργότερα το άρωμα του φρεσκοκομμένου καφέ.
«Ο Αριστοτέλης μας είπε ότι υπάρχουν πέντε αισθήσεις. Αλλά η σύγχρονη έρευνα δείχνει ότι μπορεί στην πραγματικότητα να έχουμε δεκάδες αισθήσεις», όπως εξηγεί ο Μπάρι Σμιθ, Διευθυντής του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, σε άρθρο του στο The Conversation.
«Σχεδόν όλες οι εμπειρίες μας είναι πολυαισθητηριακές. Δεν βλέπουμε, δεν ακούμε, δεν μυρίζουμε και δεν αγγίζουμε σε ξεχωριστά πακέτα. Αυτά συμβαίνουν ταυτόχρονα σε μια ενιαία εμπειρία του κόσμου γύρω μας», υπογραμμίζει.
Εξηγεί δηλαδή ότι αυτό που νιώθουμε επηρεάζει αυτό που βλέπουμε και αυτό που βλέπουμε επηρεάζει αυτό που ακούμε.
«Ο μακροχρόνιος συνεργάτης μου, καθηγητής Charles Spence από το Crossmodal Laboratory στην Οξφόρδη, μου είπε ότι οι συνάδελφοί του στη νευροεπιστήμη πιστεύουν ότι υπάρχουν από 22 έως 33 αισθήσεις», δηλώνει ο κ.Σμιθ.
Αυτές περιλαμβάνουν την ιδιοδεκτικότητα, η οποία μας επιτρέπει να γνωρίζουμε πού βρίσκονται τα άκρα μας χωρίς να τα κοιτάμε. Η αίσθηση της ισορροπίας μας βασίζεται στο αιθουσαίο σύστημα των ακουστικών αγωγών, καθώς και στην όραση και την ιδιοδεκτικότητα.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η ενδοδεκτικότητα, μέσω της οποίας αντιλαμβανόμαστε αλλαγές στο σώμα μας, όπως μια μικρή αύξηση του καρδιακού ρυθμού και την πείνα. Έχουμε επίσης μια αίσθηση δράσης όταν κινούμε τα άκρα μας: ένα συναίσθημα που μπορεί να χαθεί σε ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο που μερικές φορές πιστεύουν ακόμη και ότι κάποιος άλλος κινεί το χέρι του.
Συνδυασμός αισθήσεων
Ορισμένες από τις παραδοσιακές αισθήσεις είναι συνδυασμοί πολλών αισθήσεων. Η αφή, για παράδειγμα, περιλαμβάνει πόνο, θερμοκρασία, κνησμό και απτικές αισθήσεις. Όταν γευόμαστε κάτι, στην πραγματικότητα βιώνουμε έναν συνδυασμό τριών αισθήσεων: αφή, όσφρηση και γεύση – οι οποίες συνδυάζονται για να παράγουν τις γεύσεις που αντιλαμβανόμαστε στα τρόφιμα και τα ποτά.
Η γευσιγνωσία καλύπτει τις αισθήσεις που παράγονται από υποδοχείς στη γλώσσα και μας επιτρέπουν να ανιχνεύουμε το αλμυρό, το γλυκό, το ξινό, το πικρό και το αλμυρό.
Τι γίνεται με τη μέντα, το μάνγκο, το πεπόνι, τη φράουλα, το σμέουρο; Δεν έχουμε υποδοχείς σμέουρων στη γλώσσα, ούτε η γεύση σμέουρων είναι κάποιος συνδυασμός γλυκού, ξινού και πικρού. Τα αντιλαμβανόμαστε μέσω του συνδυασμού της λειτουργίας της γλώσσας και της μύτης. Η όσφρηση είναι αυτή που συμβάλλει το μεγαλύτερο μέρος αυτού που ονομάζουμε γεύση.
Αυτό όμως δεν είναι εισπνοή οσμών από το περιβάλλον. Οι οσμές απελευθερώνονται καθώς μασάμε ή πίνουμε μια γουλιά, ταξιδεύοντας από το στόμα στη μύτη μέσω του ρινικού φάρυγγα στο πίσω μέρος του λαιμού.
Η αφή παίζει κι αυτή τον ρόλο της, συνδέοντας γεύσεις και μυρωδιές και καθορίζοντας τις προτιμήσεις μας για μελάτα ή σφιχτά αυγά, και τη βελούδινη γεύση της σοκολάτας.
Η όραση επηρεάζεται από το αιθουσαίο μας σύστημα.
Υπάρχουν πάντα πολλά πράγματα γύρω σας που δείχνουν πόσο περίπλοκες είναι οι αισθήσεις σας, αρκεί να σταματήσετε για μια στιγμή για να τα αφομοιώσετε όλα.
Έτσι, την επόμενη φορά που θα περπατήσετε έξω ή θα απολαύσετε ένα γεύμα, αφιερώστε μια στιγμή για να εκτιμήσετε πώς οι αισθήσεις σας συνεργάζονται για να σας βοηθήσουν να νιώσετε όλα τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω σας και μέσα σας.
Φωτογραφία iStock