Σημαντικές αλλαγές στις συνήθειές μας έφερε ο νέος κορωνοϊός κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown που επεβλήθη σε μια απέλπιδα προσπάθεια να ανακοπεί η επέλασή του, αναφέρουν επιστήμονες από το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ).
Σε έρευνα που πραγματοποίησαν ανακάλυψαν ότι αμέσως μόλις ξέσπασε η πανδημία του νέου κορωνοϊού, παρουσίασε κατακόρυφη αύξηση στη χρήση απορρυπαντικών και αντισηπτικών. Αντιθέτως, μειώθηκε το κάπνισμα, ενώ ανάμικτες τάσεις παρατηρήθηκαν όσον αφορά τη χρήση ναρκωτικών.
Τα στοιχεία αυτά βασίζονται σε αναλύσεις των λυμάτων προ και μετά του πρώτου lockdown από το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας. Οι ερευνητές του ΕΚΠΑ εξέτασαν τα λύματα για χιλιάδες οργανικούς χημικούς ρύπους χρησιμοποιώντας εξελιγμένα αναλυτικά όργανα και υπολογιστικά εργαλεία. Μεταξύ των ουσιών που διερευνήθηκαν συμπεριλαμβάνονται:
- Βιομηχανικές ουσίες (δισφαινόλες, φθαλικοί εστέρες, πολυφθοριωμένες ουσίες)
- Επιφανειοδραστικές ουσίες που περιέχονται στα απορρυπαντικά
- Αντιμικροβιακές ουσίες που περιέχονται στα αντισηπτικά προϊόντα
- Φυτοπροστατευτικές ουσίες
- Πρόσθετα τροφίμων
- Ουσίες που σχετίζονται με το κάπνισμα, την κατανάλωση ναρκωτικών και την ψυχική υγεία (αντικαταθλιπτικά)
Τι έδειξε η έρευνα
Οι αναλύσεις του ΕΚΠΑ αποκάλυψαν εντυπωσιακά στοιχεία για τις συνήθειές μας στο πρώτο lockdown. Μεταξύ άλλων έδειξαν ότι:
- Οι ουσίες που περιέχονται στα απορρυπαντικά παρουσίασαν κατακόρυφη αύξηση. Ειδικότερα, οι επιφανειοδραστικές ουσίες αυξήθηκαν κατά 196% και τα κατιονικά τασιενεργά τεταρτοταγούς αμμωνίου κατά 331%
- Οι ουσίες που περιέχονται στα αντισηπτικά προϊόντα παρουσίασαν κατακόρυφη αύξηση κατά 152% στο lockdown
- Οι βιομηχανικές ουσίες παρουσίασαν αξιοσημείωτη πτώση (μείωση κατά 52%). Η μείωση αποδίδεται στο «πάγωμα» της βιομηχανικής παραγωγής και κυρίως της χημικής βιομηχανίας
- Οι πολίτες ελάττωσαν το κάπνισμα κατά 33%. Πιθανώς επηρεάστηκαν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις πρώτες επιστημονικές μελέτες, οι οποίες υποστήριζαν ότι το κάπνισμα σχετίζεται με υψηλό κίνδυνο λοιμώξεων του αναπνευστικού
- Υπήρξε μικρή επίδραση στην ψυχολογία μας (τουλάχιστον κατά τις πρώτες εβδομάδες του πρώτου lockdown, που αφορούν τα στοιχεία). Παρατηρήθηκε μικρή αύξηση (κατά 20%) στις ψυχοδραστικές ουσίες
- Οι τάσεις για τα ναρκωτικά ήταν ανάμικτες. Υπήρξε δραστική μείωση της έκστασης (κύρια αιτία το κλείσιμο των νυχτερινών κέντρων διασκέδασης) και της ηρωίνης. Παρατηρήθηκε μικρή μείωση στην κάνναβη. Αυξητικές ήταν οι τάσεις για διεγερτικά ναρκωτικά (όπως αμφεταμίνη, μεθαμφεταμίνη, κοκαΐνη).
- Αυξήθηκαν οι συγκεντρώσεις τεχνητών γλυκαντικών και συμπληρωμάτων διατροφής. Η αύξηση αυτή πιθανώς σχετίζεται με την αύξηση της κατανάλωσης τροφίμων λόγω της συνεχούς παραμονής στο σπίτι
Η επιστημονική ομάδα
Τα στοιχεία του ΕΚΠΑ συμπεριλαμβάνονται σε άρθρο που τιτλοφορείται «Change in the chemical content of untreated wastewater of Athens, Greece under COVID-19 pandemic». Συγγραφείς του είναι οι ερευνητές Νικηφόρος Αλυγιζάκη, Αικατερίνη Γαλάνη, Νικόλαος Ρούσης, Reza Aalizadeh, Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ) και Νικόλαος Θωμαΐδης.
Το άρθρο έγινε δεκτό για δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Science of The Total Environment. Είναι ένα από τα πιο έγκριτα περιβαλλοντικά περιοδικά με παγκόσμια απήχηση, αναφέρει το ΕΚΠΑ.
Το ερευνητικό πεδίο της Επιδημιολογίας λυμάτων είναι ένα ανερχόμενο πεδίο της επιστημονικής έρευνας, σημειώνει το ΕΚΠΑ. Η ερευνητική ομάδα του καθηγητή Αναλυτικής Χημείας Νικόλαου Θωμαΐδη συμβάλει σημαντικά με τη πρωτοποριακή έρευνα στο πεδίο αυτό σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι συγγραφείς εκφράζουν τις θερμές ευχαριστίες τους στους διαχειριστές του κέντρου επεξεργασίας λυμάτων Σπυρίδων Δημουλά (ΕΥΔΑΠ), Ηρακλή Καραγιάννη (ΕΥΔΑΠ), καθώς και το προσωπικό της ΕΥΔΑΠ και τους εργαζομένους στην Ψυττάλεια για την άψογη συνεργασία.
Κεντρική φωτογραφία: iStock