Θλίψη προκάλεσε η είδηση ότι η Λένα Σαμαρά, η μονάκριβη, 34χρονη κόρη του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαματά, πέθανε από καρδιακή ανακοπή μετά από μία επιληπτική κρίση. Όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η επιληψία είναι μία από τις συχνότερες νευρολογικές παθήσεις που εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε ασθενή.
Υπολογίζεται ότι παγκοσμίως προσβάλλει τουλάχιστον 50 εκατομμύρια ανθρώπους. Το 70% των ασθενών αυτών μπορούν να την ελέγξουν με φάρμακα, εφ’ όσον γίνει σωστή διάγνωση και θεραπεία. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι ωφέλιμη για όσους ανταποκρίνονται φτωχά στις φαρμακευτικές θεραπείες.
Η επιληψία προκαλείται από διαταραχή στην ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου. Η διαταραχή προκαλεί επεισόδια ακούσιων κινήσεων που μπορεί να αφορούν ένα τμήμα του σώματος (μερική επιληψία) ή ολόκληρο το σώμα (γενικευμένη). Οι κινήσεις αυτές λέγονται επιληπτικοί σπασμοί. Συχνά συνοδεύονται από άλλα συμπτώματα, όπως:
- Απώλεια συνείδησης ή επίγνωσης
- Διαταραχές στις αισθήσεις (όραση, ακοή, γεύση)
- Διαταραχές της ψυχικής διάθεσης ή των νοητικών δεξιοτήτων
Οι πάσχοντες τείνουν επίσης να έχουν περισσότερα σωματικά συμπτώματα, όπως κατάγματα ή μώλωπες που σχετίζονται με τη νευρολογική πάθηση. Μπορεί επίσης να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν αγχώδεις διαταραχές ή κατάθλιψη.
Οι επιληπτικοί σπασμοί μπορεί να παρουσιάζουν σημαντική διαφορά από άτομο σε άτομο αλλά και στον ίδιο τον ασθενή όσον αφορά τη διάρκεια και τη σοβαρότητά τους. Μπορεί επίσης να παρουσιάζουν διακύμανση στη συχνότητά τους – από 1 τον χρόνο έως αρκετούς την ημέρα.
Ένας μεμονωμένος επιληπτικός σπασμός δεν σημαίνει πως ένας άνθρωπος πάσχει από επιληψία. Στην πραγματικότητα, υπολογίζεται ότι το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει παρουσιάσει έναν τέτοιο σπασμό κάποια στιγμή στη ζωή του. Η επιληψία διαγιγνώσκεται όταν ένας ασθενής έχει δύο ή περισσότερους επιληπτικούς σπασμούς χωρίς προφανή αιτία.
Που οφείλεται
Στο σχεδόν 50% των περιπτώσεων, η αιτία της επιληψίας είναι άγνωστη. Στις υπόλοιπες μπορεί να είναι δομική, γενετική, λοιμώξεις, μεταβολική ή ανοσολογική. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι:
- Σοβαρός τραυματισμός στο κεφάλι
- Εγκεφαλικό επεισόδιο που μειώνει το οξυγόνο στον εγκέφαλο
- Λοιμώξεις όπως η μηνιγγίτιδα ή η εγκεφαλίτιδα
- Βλάβη στον εγκέφαλο από περιγεννητικές αιτίες (π.χ. χαμηλό βάρος γέννησης ή απώλεια οξυγόνου ή τραύμα κατά τον τοκετό)
- Συγγενείς ανωμαλίες ή γενετικές παθήσεις που σχετίζονται με δυσμορφίες του εγκεφάλου
- Ορισμένα γενετικά σύνδρομα
- Ένας όγκος εγκεφάλου
Οι εκλυτικοί παράγοντες
Εκτός από τις αιτίες, υπάρχουν και παράγοντες που μπορεί να προηγηθούν της ενεργοποίησης μιας επιληπτικής κρίσης. Όπως εξηγούν ειδικοί από την Cleveland Clinic, στο Οχάιο, την επιληψία μπορεί να πυροδοτήσουν ενδεικτικά:
- Το στρες
- Προβλήματα ύπνου (π.χ. το να μην κοιμηθεί καλά ή αρκετά ο πάσχων, η υπερβολική κόπωση, ο ταραγμένος ύπνος, διαταραχές ύπνου όπως η υπνική άπνοια)
- Η κατανάλωση ή η διακοπή του αλκοόλ
- Ορμονικές αλλαγές, ακόμα και κατά την έμμηνο ρύση (περίοδος)
- Ένας πυρετός ή μία ασθένεια
- Τα φώτα που αναβοσβήνουν
- Η απρόσεκτη διατροφή (π.χ. ανθυγιεινή, χωρίς αρκετά υγρά ή θρεπτικά συστατικά, παράλειψη γευμάτων)
- Έντονη σωματική καταπόνηση
- Κατανάλωση ορισμένων τροφίμων (π.χ. η καφεΐνη είναι συχνός εκλυτικός παράγοντας)
- Η αφυδάτωση
- Η λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. για το κρυολόγημα ή τις αλλεργίες)
- Η παράλειψη κάποιας δόσης από τα αντιεπιληπτικά φάρμακα
Πότε χρειάζεται άμεσο ιατρικό έλεγχο
Σε έναν ασθενή με γνωστή επιληψία, είναι σημαντικό να γίνει άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο όταν ένας επιληπτικός σπασμός διαρκεί περισσότερο από 5 λεπτά ή αν παρουσιάσει μία σειρά επιληπτικών σπασμών χωρίς να συνέρχεται στο μεσοδιάστημα.
Άμεση ιατρική συμβουλή χρειάζεται και όποιος εκδηλώνει επιληπτικό σπασμό για πρώτη φορά στη ζωή του, είτε τον αντιλαμβάνεται ο ίδιος είτε ο περίγυρός του.
Οι επιληπτικοί σπασμοί μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρούς σωματικούς τραυματισμούς. Υπάρχουν επίσης ορισμένες απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις που σχετίζονται με την επιληψία. Αυτές είναι:
- Η επιληπτική κατάσταση (status epilepticus)
- Ο αιφνίδιος, ανεξήγητος θάνατος από επιληψία (SUDEP)
Η επιληπτική κατάσταση είναι ένας μακροχρόνιος (5 έως 30 λεπτά) επιληπτικός σπασμός ή σπασμοί που εκδηλώνονται ο ένας μετά τον άλλο, χωρίς επαρκές διάστημα μεταξύ τους ώστε να αναρρώνει ο πάσχων.
Πρόκειται για μία επείγουσα κατάσταση που χρειάζεται επειγόντως θεραπείας στο νοσοκομείο. Η θεραπεία μπορεί να συνίσταται σε φάρμακα, οξυγόνο και ενδοφλέβια χορήγηση υγρών. Αν παραστεί ανάγκη, ο ασθενής μπορεί να μπει σε τεχνητό κώμα.
Ο αιφνίδιος, ανεξήγητος θάνατος από επιληψία (SUDEP) είναι μία σπάνια κατάσταση. Κατ’ αυτήν, κατά τα άλλα υγιείς, νέοι έως μεσήλικες άνθρωποι με επιληψία, πεθαίνουν δίχως σαφή αιτία. Οι ασθενείς συχνά πεθαίνουν τη νύχτα ή στη διάρκεια του ύπνου. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι στην εκδήλωσή του μπορεί να παίζουν ρόλο:
- Καρδιακές αρρυθμίες (οι επιληπτικοί σπασμοί μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή καρδιακή αρρυθμία ή ανακοπή καρδιάς)
- Δυσκολίες στην αναπνοή
- Η εισπνοή εμέτου
- Ο επηρεασμός από την επιληπτική κρίση των κέντρων της αναπνοής και του καρδιακού παλμού στον εγκέφαλο
Υπολογίζεται ότι 1 στους 1.000 ασθενείς με επιληψία πεθαίνουν ετησίως από SUDEP. Είναι η κύρια αιτία θανάτου ασθενών με μη ελεγχόμενες επιληπτικές κρίσεις. Για την πρόληψή του συνιστάται καταγραφή και αποφυγή των εκλυτικών παραγόντων των κρίσεων, συνεπής λήψη των αντιεπιληπτικών φαρμάκων και υγιεινή ζωή.
Υπολογίζεται ότι ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου στους πάσχοντες από επιληψία είναι τριπλάσιος απ’ ό,τι στον γενικό πληθυσμό.
Φωτογραφία: iStock