Το 2025 χαρακτηρίσθηκε από πολλές και σημαντικές ιατρικές εξελίξεις, οι οποίες έχουν την δυνατότητα να επηρεάσουν την υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Μερικές από αυτές παρατίθενται στη συνέχεια, καθώς μπορεί να δώσουν λύση σε προβλήματα υγείας που ταλανίζουν την ανθρωπότητα εδώ και δεκαετίες.
Ένα βήμα πιο κοντά οι μεταμοσχεύσεις οργάνων από χοίρους
Το 2025 υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις στον τομέα των ξενομεταμοσχεύσεων, δηλαδή της μεταμόσχευσης οργάνων μεταξύ των ειδών.
Από τον Ιανουάριο έως και τον Μάιο του 2025 δημοσιεύθηκαν άρθρα με τα αποτελέσματα των πρώτων μεταμοσχεύσεων σε ανθρώπους, στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν γενετικά τροποποιημένα όργανα χοίρων. Οι μεταμοσχεύσεις αυτές αφορούσαν νεφρούς, καρδιά και ήπαρ.
Επιπλέον, τον Φεβρουάριο του 2025 η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε την έναρξη των δύο πρώτων κλινικών (δηλαδή σε ανθρώπους) μελετών με μεταμοσχεύσεις νεφρών από χοίρους.
Αυτού του είδους οι εγκρίσεις επιτρέπουν σε πάσχοντες από σοβαρές, απειλητικές για τη ζωή ασθένειες να βρίσκουν πρόσβαση σε πειραματικές θεραπείες, όταν δεν έχουν άλλη θεραπευτική επιλογή.
Σημαντικές εξελίξεις υπήρξαν και στο δεύτερο μισό του έτους. Τον Αύγουστο του 2025 οι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι για πρώτη φορά κατόρθωσαν να μεταμοσχεύσουν πνεύμονα χοίρου σε ανθρώπινο σώμα.
Ο ασθενής ήταν ένας νεαρός, εγκεφαλικά νεκρός άνδρας. Το μόσχευμα άντεξε λίγο – μόλις εννέα ημέρες. Ωστόσο η μεταμόσχευση καθαυτή αποτελεί αληθινό επίτευγμα. Είναι επίσης το πρώτο, πολύ πρώιμο βήμα για ξενομεταμοσχεύσεις πνευμόνων στο μέλλον.
Ένα άλλο ορόσημο ανακοινώθηκε τον Οκτώβριο του 2025. Δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Journal of Hepatology και αφορούσε την επιβίωση επί 171 ημέρες ασθενούς με ξενομεταμόσχευση ήπατος.
Ο ασθενής ήταν 71 ετών. Έπασχε από χρονία ηπατίτιδα Β και καρκίνο του ήπατος. Λόγω της βαρύτητας της κατάστασής του δεν μπορούσε να υποβληθεί σε μεταμόσχευση ανθρώπινου οργάνου. Έτσι, δέχτηκε να δοκιμάσει μόσχευμα χοίρου.
Διαβάστε ακόμα Έγινε η πρώτη πειραματική μεταμόσχευση πνεύμονα από χοίρο σε άνθρωπο
Η πρώτη στον κόσμο μεταμόσχευση ήπατος από χοίρο σε άνθρωπο – Ο ασθενής επέζησε για 171 ημέρες
Τροποποιήθηκε το DNA βρέφους για να θεραπευτεί ανίατη σπάνια νόσος
Μία από τις σημαντικότερες ιατρικές εξελίξεις του 2025 ήταν η γενετική τροποποίηση που έγινε σε βρέφος με πολύ σπάνια ασθένεια. Η ιδιαιτερότητα του περιστατικού ήταν πως με την χρήση της τεχνολογίας CRISPR, έγινε εξατομικευμένη γενετική τροποποίηση η οποία είναι απίθανο να χρησιμοποιηθεί σε άλλον ασθενή.
Το επίτευγμα δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine στις 15 Μαΐου 2025. Ο μικρούλης ασθενής ονομάζεται KJ Muldoon. Πάσχει από ανεπάρκεια της συνθετάσης του φωσφορικού καρβαμυλίου 1 (CPS1). Πρόκειται για πολύ σπάνια γενετική ασθένεια, με θνησιμότητα 50% κατά την πρώιμη νηπιακή ηλικία.
Κατ’ αυτήν συσσωρεύεται αμμωνία στο αίμα (υπεραμμωνιαιμία), η οποία προκαλεί σοβαρά νευρολογικά προβλήματα και νοητική υστέρηση.
Ο KJ γεννήθηκε τον Αύγουστο του 2024. Στην γενετική τροποποίηση υποβλήθηκε σε ηλικία 6 μηνών. Εφέτος οι γιατροί ανακοίνωσαν πως η τροποποίηση μείωσε την εξάρτησή του από φάρμακα και βελτίωσε σημαντικά την ποιότητα ζωής του. Τον εφετινό Νοέμβριο η μητέρα του αποκάλυψε ότι άρχισε να περπατάει και ότι ξεπερνά το ένα ορόσημο της βρεφικής ηλικίας μετά το άλλο.
Η περίπτωσή του δημιουργεί ελπίδες ότι η τεχνολογία θα μπορούσε να ωφελήσει εξατομικευμένα και άλλους ασθενείς στο μέλλον.
Εξελίξεις στην τεχνολογία των εμβολίων mRNA
Τα εμβόλια που βασίζονται στην τεχνολογία mRNA έγιναν ευρέως γνωστά κατά την πανδημία του κορωνοϊού. Ωστόσο δοκιμάζονται σε εκατοντάδες μελέτες ανά τον κόσμο για λοιμώδη νοσήματα και για τον καρκίνο.
Αρκετές από αυτές τις μελέτες είχαν ενθαρρυντικά πρώτα ευρήματα. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται δύο μελέτες, που δημοσιεύθηκαν το καλοκαίρι του 2025.
Όπως έδειξαν, η χρήση εμβολίων mRNA για τον ιό HIV που προκαλεί το AIDS προκαλεί την ανάπτυξη εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Τα αντισώματα αυτά είναι απαραίτητα για την προστασία των κυττάρων από τις ιογενείς λοιμώξεις.
Άλλες μελέτες έδειξαν ότι τα εμβόλια mRNA μπορούν να βελτιώσουν την ανοσοθεραπεία που χορηγείται για την αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου.
Πρόληψη σοβαρών ασθενειών με τα νέα φάρμακα για διαβήτη, αδυνάτισμα
Την τιμητική τους είχαν το 2025 οι σύγχρονοι αναστολείς του GLP-1, όπως η σεμαγλουτίδη και η τιρζεπατίδη. Αν και ήταν γνωστό ότι καταπολεμούν τον τύπου 2 διαβήτη και πως μπορούν να συμβάλλουν στην θεραπεία της παχυσαρκίας, το πλήρες εύρος των δυνατοτήτων τους έγινε γνωστό το 2025.
Η αλήθεια είναι ότι σημαντικές εξελίξεις είχαν ήδη αρχίσει να καταγράφονται από το 2024. Πέρυσι είχε διαπιστωθεί λ.χ. ότι:
- Μειώνουν τον κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Καταπραΰνουν κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές
- Επιβραδύνουν την έκπτωση των νοητικών λειτουργιών.
Το 2025 όμως ένα κύμα κλινικών (δηλαδή σε ανθρώπους) μελετών έδειξαν ότι στην πραγματικότητα μειώνουν τον κίνδυνο αναπτύξεως τουλάχιστον 42 διαφορετικών παθήσεων στους ασθενείς με διαβήτη που τα λαμβάνουν. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται ενδεικτικά:
- Νευροεκφυλιστικές διαταραχές, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η άνοια
- Διαταραχές χρήσης ουσιών και εθισμού
- Ψυχωσικές διαταραχές (π.χ. σχιζοφρένεια)
- Διαταραχές στην πηκτικότητα του αίματος (π.χ. εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και πνευμονική εμβολή)
- Λοιμώδεις νόσοι όπως η πνευμονία και η σήψη
- Αναπνευστικά νοσήματα και διαταραχές, όπως το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και η υπνική άπνοια
- Οστεοαρθρίτιδα
Τα φάρμακα αυτά μπορεί να είναι επίσης χρήσιμα για την θεραπεία ασθενειών, όπως η μη-αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (λίπος στο συκώτι).
Φυσικά, δεν αποτελούν πανάκεια. Μπορεί επίσης να έχουν και σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, αφού αυξάνουν τον κίνδυνο αναπτύξεως γαστρεντερικών προβλημάτων, νεφρολιθίασης και οξείας παγκρεατίτιδας.
Φωτογραφία: iStock