Οι ιδιοτροπίες στο φαγητό είναι πολύ συνηθισμένες στα παιδιά και φυσιολογικό στάδιο στην ανάπτυξη της γεύσης τους. Ωστόσο οι γονείς δεν πρέπει πάντοτε να αποδίδουν τις διατροφικές προτιμήσεις τους σε απλή ιδιοτροπία. Μερικές φορές η αιτία είναι μία άγνωστη στο ευρύ κοινό διαταραχή, τα κρούσματα της οποίας ως φαίνεται αυξάνονται ραγδαία.
Η διαταραχή λέγεται αποφευκτική/περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής (ARFID). Μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην σωματική και συναισθηματική υγεία του παιδιού και γι’ αυτό πρέπει να αντιμετωπίζεται νωρίς.
Δυστυχώς τα κρούσματά της αυξάνονται ραγδαία, αναφέρει ο βρετανικός, μη-κερδοσκοπικός οργανισμός Beat Eating Disorders. Τα τηλεφωνήματα που δέχθηκε η Γραμμή Βοηθείας του επταπλασιάσθηκαν μεταξύ 2018 και 2023. Ήταν 295 πριν από πέντε χρόνια, ενώ πέρυσι έφτασαν στα 2.054 (το 10% των συνολικών τηλεφωνημάτων).
«Η διαφορά αυτή είναι εξαιρετικά ανησυχητική», δήλωσε ο κ. Andrew Radford, γενικός διευθυντής του Beat Eating Disorders. «Πόσο μάλλον που δεν είναι πάντοτε εύκολο να βρει βοήθεια ο πάσχων. Συχνά ακούμε για ασθενείς οι οποίοι δεν μπορούν να λάβουν θεραπεία κοντά στο σπίτι τους ή περιμένουν για μήνες σε λίστες αναμονής».
Όπως εξήγησε, η ARFID είναι μία διαταραχή πρόσληψης τροφής στην οποία δεν δίνεται η δέουσα σημασία. Μπορεί να έχει, όμως, πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.
Που οφείλεται
Η αποφευκτική/περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής αναγνωρίστηκε το 2013. Μπορεί να προσβάλει άτομα όλων των ηλικιών, αλλά τυπικά αρχίζει στην παιδική ηλικία (πριν τα 12 χρόνια).
Οι πάσχοντες είναι πολύ επιλεκτικοί και φειδωλοί στο φαγητό. Αιτία γι’ αυτό δεν είναι ότι θέλουν να χάσουν βάρος, όπως συμβαίνει με άλλες πιο γνωστές διατροφικές διαταραχές (π.χ. ανορεξία). Αντιθέτως, η επιλεκτικότητά τους μπορεί να πηγάζει από μία ή περισσότερες από τις εξής αιτίες:
- Ένα σχετιζόμενο με το φαγητό ψυχικό τραύμα. Μπορεί να είχαν κάποτε μία αρνητική εμπειρία με το φαγητό, όπως έναν παρ’ ολίγον πνιγμό, έμετο ή έντονο πόνο στην κοιλιά. Κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει φόβο και άγχος για το φαγητό.
- Αυξημένη ευαισθησία σε γεύσεις, μυρωδιές, εμφάνιση ή/και θερμοκρασία των τροφίμων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αισθητήρια αποφυγή ή περιορισμό των τροφίμων.
- Μειωμένο ενδιαφέρον για το φαγητό. Ο ασθενής μπορεί να μην αντιλαμβάνεται την πείνα όπως οι άλλοι άνθρωποι. Ενδέχεται επίσης να έχει μειωμένη όρεξη. Σε τέτοιες περιπτώσεις η κατανάλωση φαγητού είναι μάλλον αγγαρεία, παρά μία ευχάριστη διαδικασία.
Οι κίνδυνοι
Οι αιτίες αυτές μπορεί να κάνουν το παιδί με αποφευκτική διαταραχή πρόσληψης τροφής να τρώει μόνο λίγα, συγκεκριμένα τρόφιμα ή να αποφεύγει ολόκληρες ομάδες τροφίμων. Επιπλέον, οι ποσότητες του φαγητού του μπορεί να είναι μικρότερες από τις απαιτούμενες για καλή υγεία.
Είναι επίσης πιθανό να παραλείπει γεύματα, ιδίως όταν ασχολείται με κάτι που το ενδιαφέρει. Ή ακόμα ενδέχεται να χορταίνει με λίγες μπουκιές και να πιέζεται για να φάει κι άλλο.
Όλ’ αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε ελλιπή αύξηση του σωματικού βάρους του και σε ανεπάρκειες σε θρεπτικά συστατικά. Μπορεί επίσης να διαταράξουν εν γένει την ανάπτυξή του.
Η ακραία επιλεκτικότητα στο φαγητό δημιουργεί επίσης σημαντικές δυσκολίες στο σπίτι, στο σχολείο και γενικότερα στην κοινωνική ζωή. Δίχως θεραπεία, τα προβλήματα με το φαγητό θα συνεχιστούν στην ενήλικη ζωή, εμποδίζοντας τον πάσχοντα σε όλες τις πλευρές της. Μπορεί, λ.χ., να τον εμποδίζουν να πηγαίνει διακοπές με παρέα, να παρευρίσκεται σε κοινωνικές εκδηλώσεις, να βγαίνει για φαγητό με συναδέλφους του, ακόμα και να κάνει φίλους ή στενές σχέσεις.
Για όλους αυτούς τους λόγους, έχει ζωτική σημασία να διαγιγνώσκεται νωρίς η αποφευκτική διαταραχή πρόσληψης τροφής, ώστε να αντιμετωπίζεται εγκαίρως, τονίζουν οι ειδικοί.
Φωτογραφία: iStock