Οι ερευνητές του King’s College London ανακάλυψαν μια πολλά υποσχόμενη νέα προσέγγιση για τη θεραπεία ορισμένων μορφών καρκίνου του αίματος, χρησιμοποιώντας υπάρχοντα φάρμακα με έναν απροσδόκητο τρόπο.
Η έρευνά τους δείχνει ότι ένα τμήμα του ανθρώπινου DNA που είχε παραμεληθεί για πολύ καιρό και είχε θεωρηθεί «άχρηστο» μπορεί στην πραγματικότητα να χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτικός στόχος.
Κατεστραμμένα γονίδια και ανεξέλεγκτη κυτταρική ανάπτυξη
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Blood, επικεντρώθηκε σε δύο μορφές καρκίνου του αίματος: το μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο (MDS) και τη χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία. Οι δύο αυτές ασθένειες συχνά περιλαμβάνουν μεταλλάξεις σε δύο βασικά γονίδια, το ASXL1 και το EZH2. Κανονικά, τα γονίδια αυτά βοηθούν στην ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση άλλων γονιδίων, διατηρώντας τη σωστή λειτουργία των κυττάρων. Όταν υποστούν βλάβη, ο έλεγχος αυτός διακόπτεται, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτη παραγωγή κυττάρων και ανάπτυξη καρκίνου.
Οι παραδοσιακές θεραπείες κατά του καρκίνου λειτουργούν εμποδίζοντας τις βλαβερές πρωτεΐνες που παράγουν τα ελαττωματικά γονίδια. Ωστόσο, όταν μια μετάλλαξη εμποδίζει ένα γονίδιο να παράγει οποιαδήποτε πρωτεΐνη, τα φάρμακα δεν έχουν κανένα στόχο. Αυτό αφήνει τους ασθενείς με περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές και χειρότερη πρόγνωση.
Ο εκπληκτικός ρόλος του «άχρηστου DNA»
Σχεδόν το μισό DNA μας αποτελείται από επαναλαμβανόμενες αλληλουχίες γνωστές ως μεταθετά στοιχεία. Αυτά τα κινητά κομμάτια DNA θεωρούνταν κάποτε άχρηστα. Οι ερευνητές του King’s διαπίστωσαν ότι όταν τα γονίδια ASXL1 και EZH2 μεταλλάσσονται, τα μεταθετά στοιχεία γίνονται ασυνήθιστα ενεργά. Αυτή η αυξημένη δραστηριότητα υποβάλλει τα καρκινικά κύτταρα σε στρες και προκαλεί βλάβη στο DNA, δημιουργώντας μια αδυναμία που μπορεί να αξιοποιηθεί με τα κατάλληλα φάρμακα.
Τα φάρμακα που ονομάζονται PARP αναστολείς, τα οποία χρησιμοποιούνται ήδη για τη θεραπεία άλλων τύπων καρκίνου, έχουν σχεδιαστεί για να εμποδίζουν τα κύτταρα να επιδιορθώνουν το κατεστραμμένο DNA. Σε αυτή τη μελέτη, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι αυτά τα φάρμακα λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο όταν τα μεταθετά στοιχεία είναι ενεργά. Καθώς τα μεταθετά στοιχεία μετακινούνται μέσα στο γονιδίωμα, δημιουργούν θραύσματα DNA. Κανονικά, οι πρωτεΐνες PARP βοηθούν στην επιδιόρθωση αυτής της βλάβης. Όταν οι PARP αναστολείς εμποδίζουν αυτή τη διαδικασία επιδιόρθωσης, η βλάβη στο DNA συσσωρεύεται μέχρι να πεθάνουν τα καρκινικά κύτταρα.
Για να επαληθεύσουν ότι αυτό το αποτέλεσμα εξαρτάται πραγματικά από τη δραστηριότητα των επαναλαμβανόμενων αλληλουχιών του DNA, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αναστολείς της αντίστροφης μεταγραφάσης, οι οποίοι εμποδίζουν τις αλληλουχίες του DNA να αντιγράψουν τον εαυτό τους. Όταν προστέθηκαν αυτοί οι αναστολείς, τα φάρμακα PARP έχασαν την αντικαρκινική τους δράση. Αυτό απέδειξε ότι η θεραπεία λειτουργούσε μέσω ενός μοναδικού μηχανισμού βασισμένου στα κομμάτια του DNA.
Μετατρέποντας το «άχρηστο DNA» σε ισχυρό σύμμαχο
«Αυτή η ανακάλυψη προσφέρει νέα ελπίδα σε ασθενείς με καρκίνους που είναι δύσκολο να θεραπευτούν, χρησιμοποιώντας υπάρχοντα φάρμακα με έναν εντελώς νέο τρόπο, μετατρέποντας αυτό που κάποτε θεωρούνταν άχρηστο DNA σε έναν ισχυρό στόχο για θεραπεία», ανέφερε σχετικά ο καθηγητής Chi Wai Eric So του King’s College London.
Αν και η μελέτη επικεντρώθηκε σε συγκεκριμένους καρκίνους του αίματος, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η ίδια αρχή θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε άλλους καρκίνους με παρόμοιες γονιδιακές μεταλλάξεις. Εάν επιβεβαιωθεί, αυτή η στρατηγική θα μπορούσε να επεκτείνει τη χρήση των PARP αναστολέων σε ένα ευρύτερο φάσμα καρκίνων, ανοίγοντας νέους δρόμους για τη θεραπεία και προσφέροντας στους ασθενείς περισσότερες επιλογές θεραπείας.
Φωτογραφία: iStock