Οι μύκητες του καλοκαιριού: ο εχθρός που χτυπάει σε όλο το σώμα

Iatropedia
31 Ιουλίου 2013 | 06:00

Πώς να αποφύγετε τους ανεπιθύμητους «φίλους προσκολλήσεως» στις διακοπές. Ήλιος, ζέστη, θάλασσα… Το αγαπημένο τρίπτυχο όχι μόνο για εσάς, αλλά και για τους μύκητες που αγαπούν το καλοκαίρι όσο καμία άλλη εποχή του χρόνου. Το υγρό και ζεστό περιβάλλον τους προσελκύει, κάνοντάς τους να αναζητούν ένα ανθρώπινο σώμα για να φωλιάσουν. Διαβάστε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για να μην προτιμήσουν το δικό σας!

Του Χριστόφορου Τζερμιά Δερματολόγου

Το καλοκαίρι αποτελεί την κατ’ εξοχήν εποχή των μυκητιάσεων. Ο υγρός και ζεστός καιρός ευνοεί την ανάπτυξη και τη μετάδοση των μυκητών, οι οποίοι επιτίθενται στα ανυποψίαστα θύματά τους εκμεταλλευόμενοι τη χαλαρή διάθεσή τους. Μεγαλύτερη απειλή αποτελούν τα δερματόφυτα, μύκητες που ευθύνονται για μολύνσεις στα πόδια (tinea pedis ή αλλιώς «πόδι του αθλητή»), τα χέρια (tinea manus), το τριχωτό της κεφαλής (tinea capitis), το πρόσωπο (tinea faciei), τη βουβωνική χώρα (tinea cruris) αλλά και τον κορμό (tinea corporis). Σχεδόν, κάθε περιοχή του σώματος είναι εκτεθειμένη σε αυτούς τους μικροοργανισμούς που αναπτύσσονται στην εξωτερική στιβάδα του δέρματος και σε γενικές γραμμές εκδηλώνονται με κυκλικό εξάνθημα, το οποίο είναι κόκκινο στην περίμετρό του ενώ στο κέντρο το δέρμα δείχνει υγιές.

Τα δερματόφυτα τρέφονται από τα νεκρά κύτταρα του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών. Μεταδίδονται μέσω της δερματικής επαφής από άνθρωπο σε άνθρωπο, από ζώο σε άνθρωπο (μολυσμένο σκύλο, γάτα, τρωκτικό, κουνέλι, κατσίκα, χοίρο και άλογο), από αντικείμενο σε άνθρωπο (μολυσμένο ρούχο, πετσέτα, κλινοσκέπασμα, βούρτσα μαλλιών, κ.α.), ή από έδαφος σε άνθρωπο. Η τελευταία περίπτωση είναι η πιο απειλητική στη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς οι παραθεριστές έχουν την τάση να περπατάνε ξιπόλητοι σε παραλίες, πισίνες και δημόσιους χώρους. Την ίδια στιγμή, είναι απρόσεχτοί και ξαπλώνουν σε ξένες πετσέτες θαλάσσης και ξαπλώστρες, μοιράζονται αντικείμενα τρίτων ή έρχονται σε επαφή με μη-οικεία ζώα.

Πέρα από την επαφή με μολυσμένους ανθρώπους, ζώα, αντικείμενα και επιφάνειες, παράγοντες κινδύνου αποτελούν η υπερβολική εφίδρωση, η συμμετοχή σε ομαδικά αθλήματα που φέρνουν τους παίχτες σε επαφή (για παράδειγμα μπιτς βόλεϊ), η χρήση στενών και εφαρμοστών ρούχων, αλλά και το αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο εχθρός χτυπάει σε όλο το σώμα

Όταν οι μύκητες προσβάλλουν το δέρμα του κορμού (tinea corporis), προτιμούν συνήθως την πλάτη και εκδηλώνονται με κόκκινες κηλίδες σαν δαχτυλίδια, που μπορεί να συνοδεύονται από φλύκταινες, σημάδια απολέπισης, αίσθημα κνησμού ή πόνου. Στην περίπτωση που προσβάλλουν το τριχωτό της κεφαλής (tinea capitis), τότε προκαλούν φαλακρά μπαλώματα ανάμεσα στα μαλλιά, ενώ αν επεκταθούν στο πρόσωπο (tinea faciei), εκδηλώνονται με κόκκινες κηλίδες, οι οποίες έχουν σπανίως σχήμα δαχτυλιδιού και συνήθως παρουσιάζονται με ακανόνιστο πλαίσιο. Τα δερματόφυτα που μολύνουν τα χέρια (tinea manus), προτιμούν συνήθως τις παλάμες και τα σημεία ανάμεσα στα δάχτυλα, όπου προκαλούν υπερκεράτωση. Η μυκητίαση των χεριών συνοδεύεται συχνά από μυκητίαση στα πόδια (tinea pedis), η οποία εκδηλώνεται με απολέπιση και φλεγμονή στις μεσοδαχτύλιες περιοχές, αλλά και με πιθανό αίσθημα κνησμού, καύσου και πόνου στα πέλματα.

Πιο σπάνια, τα δερματόφυτα μολύνουν τη βουβωνική χώρα (tinea cruris), προκαλώντας κνησμό, ερυθρότητα, καύσο και αποφολίδωση στην περιοχή αυτή, αλλά και στα γεννητικά όργανα και την πρωκτική χώρα. Η γεννητική περιοχή ωστόσο απειλείται περισσότερο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού από ένα άλλο είδος μυκητών, τους ζυμομύκητες. Αν και οι μικροοργανισμοί αυτοί συνυπάρχουν σε φυσιολογικά επίπεδα μαζί με άλλα βακτήρια μέσα στον κόλπο, η διαταραχή της ισορροπίας αυτής μπορεί να προκαλέσει την υπερανάπτυξή τους, η οποία εκδηλώνεται με τη μορφή κολπίτιδας. Τα συμπτώματά της είναι ο ερεθισμός του κόλπου και του αιδοίου, το αίσθημα κνησμού και καύσου (κυρίως κατά την ούρηση και τη σεξουαλική διείσδυση), και οι αυξημένες κολπικές εκκρίσεις.

Ιδιαίτερα συχνές κατά τη διάρκεια των διακοπών είναι και οι ονυχομυκητιάσεις, οι οποίες μπορεί να προκληθούν τόσο από τα δερματόφυτα, όσο και από τους ζυμομύκητες. Το πρόβλημα παρουσιάζεται αρχικά με μία λευκή ή κίτρινη κηλίδα κάτω από την επιφάνεια του νυχιού (είτε στα χέρια, είτε στα πόδια) αλλά καθώς επεκτείνεται, μπορεί να προκαλέσει αποχρωματισμό, πάχυνση, διαχωρισμό και σπάσιμο του νυχιού.

Διάγνωση και αντιμετώπιση

Τα καλά νέα ότι η μυκητίαση σπανίως επεκτείνεται πέρα από την επιφάνεια του δέρματος για να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια. Ωστόσο, αν πετύχει τον οργανισμό εξασθενημένο από κάποια άλλη νόσο, τότε μπορεί να αποδειχτεί δύσκολη στη ριζική καταπολέμησή της και πιθανή στην υποτροπή.

Η διάγνωση πραγματοποιείται με μικροσκοπική παρατήρηση από δερματολόγο ή λήψη και καλλιέργεια δείγματος. Για την αντιμετώπιση της δερματικής μόλυνσης και της ονυχομυκητίασης, χορηγείται συνήθως τοπική αντιμυκητιασική θεραπεία (σε λοσιόν, κρέμα ή αλοιφή) ή από του στόματος φαρμακευτική αγωγή (χάπι, κάψουλα ή ταμπλέτα). Μοναδικές πιθανές παρενέργειες από τη χρήση φαρμάκων από το στόμα είναι γαστρεντερικές διαταραχές, εξάνθημα ή ανωμαλίες στην ηπατική λειτουργία. Στην περίπτωση της κολπίτιδας, πέρα από αλοιφή για τοπική χρήση, μπορεί να κριθεί απαραίτητη και η χορήγηση κολπικού υπόθετου.

Να προσέχετε για να ΜΗΝ έχετε

Με τον εχθρό να παραμονεύει παντού, είναι σημαντικό να είστε κι εσείς σε επαγρύπνηση. Δέκα συμβουλές για να αποφύγετε τις ανεπιθύμητες «κολλητές» παρέες:

1. Μην φοράτε βαριά ή στενά ρούχα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, τα οποία μπορεί να σας προκαλέσουν υπερεφίδρωση. Προτιμήστε τα λεπτά και βαμβακερά υφάσματα.

2. Φροντίστε να κάνετε συχνά ντους κατά τη διάρκεια της μέρας, έτσι ώστε να διατηρείτε το δέρμα σας καθαρό. Μην ξεχνάτε να στεγνώνετε καλά όλα τα σημεία, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις πτυχές και τις μεσοδαχτύλιες περιοχές.

3. Μην μένετε πολλές ώρες με βρεγμένο μαγιό.

4. Αποφεύγετε να ξαπλώνετε χωρίς πετσέτα στις παραλίες, τις ξαπλώστρες, τα βράχια. Ανανεώνετε τακτικά τις πετσέτες θαλάσσης σας και αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε πετσέτες τρίτων.

5. Μην χρησιμοποιείτε ξένα προσωπικά είδη περιποίησης (βούρτσες, χτένες, προϊόντα μακιγιάζ, κρέμες σώματος) και αποφεύγετε να δανείζετε τα δικά σας.

6. Καταργήστε τα κλειστά, στενά και αθλητικά παπούτσια τους θερινούς μήνες. Διαφορετικά, ψεκάζετε τα εσωτερικά με αντιμυκητιασικά σπρέι.

7. Αν φοράτε βαμβακερές κάλτσες, ανανεώνετε τις τακτικά, γιατί συγκρατούν ιδρώτα.

8. Μην κυκλοφορείτε χωρίς σαγιονάρες ή παπούτσια γύρω από πισίνες, παραλίες, αποδυτήρια, ντουζιέρες και άλλους δημόσιους χώρους.

9. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αποφεύγετε τα ζεστά μπάνια, τις σάουνες και τα χαμάμ.

10. Φροντίζετε τα νύχια σας να είναι κοντά, στεγνά και καθαρά. Προσοχή: μην κόβετε τις γωνιές τους. Βεβαιωθείτε ότι τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και αποστείρωσης στους χώρους, πχ αισθητικής, που επισκέπτεστε.