Διακήρυξη της Μάλτας για το aids και η θέση του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος

Η Διακήρυξη ήταν το αποτέλεσμα της συνάντησης εκπροσώπων των Υπουργείων Υγείας των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διοργάνωσε η Προεδρία της Μάλτας σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) στις 30 και 31 Ιανουαρίου 2017.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ECDC, το 2015 καταγράφηκαν περίπου 30.000 νέα κρούσματα HIV στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αριθμός που παραμένει σταθερός τα τελευταία δέκα χρόνια. Αυτό δείχνει πως τα προγράμματα πρόληψης δεν έχουν επιτύχει τον στόχο της έγκαιρης διάγνωσης και της μείωσης των νέων κρουσμάτων. Επίσης, ο αριθμός των ατόμων που ζουν με τον ιό και δεν έχουν ακόμη διαγνωστεί παραμένει εξαιρετικά υψηλός. Εκτιμάται πως 122.000 άνθρωποι στην Ευρώπη και περίπου 3.000 άνθρωποι στην Ελλάδα έχουν εκτεθεί στον ιό και δεν το γνωρίζουν, με σημαντικές συνέπειες τόσο για την υγεία τους, όσο και για τη δημόσια υγεία.

Με δεδομένα τα στοιχεία του ECDC, η επίτευξη των στόχων του UNAIDS διαμορφώνεται ως εξής: Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 83% των ανθρώπων που ζουν με HIV έχουν διαγνωστεί, το 83% αυτών βρίσκεται σε θεραπεία και το 89% αυτών έχει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο. Τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ελλάδα είναι 78%, 67% και 73%. Αυτό σημαίνει ότι ενώ στην Ευρώπη ο μέσος όρος των ανθρώπων με μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο στο σύνολο των ανθρώπων που ζουν με HIV είναι 63%, στην Ελλάδα το ίδιο ποσοστό περιορίζεται μόλις στο 39%, κατατάσσοντας τη χώρα 14η σε σύνολο 17 χωρών.

Ευρώπη                                                       Ελλάδα
Διάγνωση                                     83%                                                            78%
Πρόσβαση στη θεραπεία          83%                                                            67%
Επιτυχία της θεραπείας            89%                                                             73%
Συνολική αξιολόγηση                63%                                                              39%

Η «Θετική Φωνή» έχει επανειλημμένα αμφισβητήσει με επιχειρήματα τα παραπάνω ποσοστά και έχει καλέσει το Υπουργείο Υγείας και το ΚΕΕΛΠΝΟ να διακριβώσουν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος επικαιροποιώντας τα στοιχεία του μητρώου των οροθετικών ατόμων.

Επίσης, η Ελληνική Πολιτεία οφείλει επίσης οφείλει να αναγνωρίσει στην πράξη τη σημασία της θεραπείας ως πρόληψης και να αποκαταστήσει άμεσα την απρόσκοπτη πρόσβαση των οροθετικών ατόμων στις εξετάσεις τους. Το πρόβλημα των ελλείψεων αντιδραστηρίων αποτελεί πάνω από όλα ένα προεξέχον ζήτημα δημόσιας υγείας, καθώς η μη σωστή παρακολούθηση της υγείας των οροθετικών ατόμων βάσει των διεθνών κατευθυντήριων οδηγιών μπορεί να θέσει σε κίνδυνο το στόχο για περιορισμό των νέων κρουσμάτων HIV στη χώρα μας.

Η μείωση παροχών λόγω οικονομικών δυσκολιών είναι κατανοητή και εν μέρει αποδεκτή. Ωστόσο η μείωση κονδυλίων για απαραίτητες εξετάσεις λόγω άγνοιας, αμέλειας ή κακού προγραμματισμού έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών και προκαλεί τελικά πολλαπλάσιο οικονομικό βάρος στο εθνικό σύστημα υγείας, αναδεικνύει δε την ανικανότητα της πολιτικής ηγεσίας όχι μόνο να βρει αποτελεσματικές λύσεις, αλλά ακόμη και να υιοθετήσει τις προτεινόμενες.

Στη συνάντηση, οι υπουργοί κλήθηκαν να απαντήσουν σε δύο κεντρικά ερωτήματα: Πρώτον, σχετικά με τη στρατηγική και τα εργαλεία εφαρμογής σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και δεύτερον, σχετικά με τη διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης στη θεραπεία και την πρόληψη, σε προσιτές τιμές για τα εθνικά συστήματα υγείας.

Η «Θετική Φωνή» χαιρετίζει τις προτάσεις και δεσμεύσεις της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας τις οποίες παραθέτει σε τίτλους και σχολιάζει:

Τα προγράμματα μείωσης βλάβης για τους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών είναι αποτελεσματικά για τον έλεγχο των μεταδοτικών νοσημάτων.

Η «Θετική Φωνή» με την κοινή επιστολή της «Πλατφόρμας των Μ.Κ.Ο. για τις ψυχοδραστικές ουσίες» στην οποία συμμετέχει, προς τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ανέδειξε τα προβλήματα και έκανε συγκεκριμένες προτάσεις.

Χάραξη και υλοποίηση ενός νέου εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS, με έμφαση στην καθολική πρόσβαση στη διάγνωση και στη θεραπεία, καθώς και στην ποιότητα ζωής και τη σύγχρονή ολιστική αντιμετώπιση των ζητημάτων που σχετίζονται με την υγεία των ανθρώπων που ζουν με HIV.

Επικαιροποίηση της πολιτικής διακήρυξης του Δουβλίνου για την καταπολέμηση του AIDS, που υπογράφηκε το 2004.

Αξιοποίηση της τεχνικής υποστήριξης και υιοθέτηση των οδηγιών των ευρωπαϊκών οργανισμών, όπως το ECDC και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA), καθώς και των ευρημάτων της παρακολούθησης και αξιολόγησης της εθνικής στρατηγικής.

Το ECDC στην έκθεση που κατέθεσε μετά την επιδημική έκρηξη στην Ελλάδα το Δεκέμβριο του 2012 επισημαίνει και κωδικοποιεί όλες τις βέλτιστες πρακτικές που θα πρέπει να εφαρμόζονται για τον έλεγχο και τον περιορισμό της επιδημίας όπως ο συντονισμός των δράσεων μεταξύ πολιτείας και κοινωνίας των πολιτών, οι στοχευμένες δράσεις προς ευάλωτες ομάδες, η απρόσκοπτη πρόσβαση στη θεραπεία και σε υπηρεσίες εξέτασης, η δωρεάν διανομή υλικού ασφαλούς χρήσης στους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών και η λειτουργία προγραμμάτων απεξάρτησης, υποκατάστασης και μείωσης βλάβης.

Τα μη ενθαρρυντικά στοιχεία του ECDC σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναδεικνύουν την έλλειψη πολιτικής ηγεσίας στην αντιμετώπιση του HIV και ως εκ τούτου κρίνουμε απαραίτητη μία νέα ευρωπαϊκή πολιτική διακήρυξη. Άλλωστε ο HIV ως μία μεταδοτική νόσος μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο σε συνολικά και συντονισμένα από της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις χώρες που γειτνιάζουν.

Μείωση των νέων διαγνώσεων για τέταρτη συνεχή χρονιά και σημαντική συνεισφορά των Κέντρων Πρόληψης και Εξέτασης «Checkpoint» όπου καταγράφηκαν το 31% των νέων διαγνώσεων το 2015 και το 33% το 2016.

Στην Ελλάδα περίπου 2.000 άτομα που έχουν διαγνωστεί με τον ιό περιμένουν την άμεση έναρξη της θεραπείας, όπως προβλέπουν οι ευρωπαϊκές, αλλά και οι υπό διαμόρφωση ελληνικές κατευθυντήριες οδηγίες που οφείλουν να εκδοθούν άμεσα. Επίσης όπως σημειώθηκε παραπάνω περίπου 3.000 οροθετικά άτομα παραμένουν αδιάγνωστα, αριθμός που αναδεικνύει και το μέγεθος του προβλήματος.

Τα «Checkpoint» έχουν ήδη συμπληρώσει τέσσερα χρόνια λειτουργίας και συνεισφοράς στην προάσπιση της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα. Πρόκειται για μη κλινικές δομές που λειτουργούν από την κοινότητα-στόχο για την κοινότητα και αναφέρονται ως βέλτιστη πρακτική στις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας του Ιουλίου του 2015, για την εξέταση. Η Ελληνική Πολιτεία έχει στηρίξει τη συγκεκριμένη προσπάθεια, καθώς τελεί υπό την επιστημονική εποπτεία του ΚΕΕΛΠΝΟ.

Εξοικονόμηση πόρων με την αξιοποίηση των γενοσήμων αντιρετροϊκών φαρμάκων για θεραπεία και προληπτική χημειοπροφύλαξη (PrEP – Pre Exposure Prophylaxis)

H «Θετική Φωνή» είναι υπέρ της χρήσης γενοσήμων στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών και των ελληνικών κατευθυντήριων οδηγιών. Το φάρμακο το οποίο θα γίνει γενόσημο το καλοκαίρι του 2017, χρησιμοποιείται πράγματι από πολλούς ασθενείς και δύναται να αντικατασταθεί με αντίστοιχη ενημέρωση των ασθενών. Η χρήση των γενοσήμων, τα οποία έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα και ασφάλεια, συμβάλλουν στην εξοικονόμηση πόρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την έναρξη θεραπείας σε εκείνους που δεν έχουν ξεκινήσει. Ωστόσο, πολλά φάρμακα προηγούμενης γενιάς κυκλοφορούν επίσης ως γενόσημα, τα οποία ορθώς δεν χρησιμοποιούνται λόγω μεταγενέστερων, ασφαλέστερων και αποτελεσματικότερων σκευασμάτων.

Τόσο ο υπουργός Υγείας, Ανδρέας Ξανθός, όσο και ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Υγείας Γιάννης Μπασκόζος έχουν δημόσια τοποθετηθεί υπέρ της άμεσης και καθολικής χορήγησης θεραπείας και της αποτελεσματικότητας της προφυλακτικής αγωγής και της δυνατότητας χορήγησής της, στην ετήσια συνεδρίασης της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων για θέματα που σχετίζονται με το HIV/AIDS, στις 3 Δεκεμβρίου 2015 και στις 20 Δεκεμβρίου 2016.

Ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας θα συνεχίσει να στηρίζει και να συμμετέχει ενεργά σε όλες τις προσπάθειες αναχαίτισης και περιορισμού του HIV/AIDS στην Ελλάδα. Ωστόσο παράλληλα με την υιοθέτηση των διεθνών κατευθυντήριων οδηγιών και βέλτιστων πρακτικών, απαιτείται συντονισμός μεταξύ όλων εμπλεκόμενων φορέων όπως το Υπουργείο Υγείας, το ΚΕΕΛΠΝΟ, η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, o Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας, τα κέντρα απεξάρτησης, υποκατάστασης και μείωσης βλάβης και οι οργανώσεις από την κοινωνία των πολιτών.