Φυματίωση*

• Από Iatropedia

Ορισμός

Η φυματίωση αποτελεί λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος από τον οξεάντοχο βάκιλο του Koch (ή αλλιώς μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης - M. tuberculosis).

Επιδημιολογία

Παρατηρείται αύξηση της επίπτωσής της τα τελευταία χρόνια (μετανάστες, αντοχή στα αντιφυματικά φάρμακα). Χαρακτηριστικά, η μετακίνηση πληθυσμών ευθύνεται για αύξηση της επίπτωσης της φυματίωσης από 5% - 30%.

Αίτια – Μετάδοση – Παράγοντες κίνδυνου

Η φυματίωση οφείλεται στον οξεάντοχο βάκιλλο του Koch (ή μυκοβακτηρίδιο φυματίωσης- M. tuberculosis).

Μεταδίδεται με την εισπνοή σταγονιδίων από το βήχα ή φτέρνισμα πασχόντων από φυματίωση, συνήθως.

Η εξέλιξη της λοίμωξης ευνοείται από τον υποσιτισμό, τον Σακχαρώδη Διαβήτη, τη χρόνια λήψη κορτικοστεροειδών, καθώς και τη γενική καχεξία.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της φυματίωσης μπορεί να ποικίλουν. Κάποια από τα συχνότερα είναι τα παρακάτω:

• —  Βήχας (παραγωγικός συνήθως)
• —  Αιματηρά πτύελα
• —  Κακουχία, εύκολη κόπωση, μικρή απώλεια βάρους
• —  Νυχτερινή εφίδρωση
• —  Χαμηλός απογευματινός πυρετός
• —  Πλευριτικός πόνος

Διάγνωση

Η διάγνωση της νόσου γίνεται με βάση την κλινική εικόνα του ασθενή, την κλινική εξέταση του ιατρού και σε συνδυασμό με τις παρακάτω εξετάσεις:

• —  Ακτινογραφία θώρακος (συχνά έχει πολλές αλλοιώσεις)
• —  Αξονική τομογραφία θώρακος (κάποιες φορές, ανάλογα με την κρίση του ιατρού)
• —  Θετική δερμοαντίδραση Mantoux ( αποτελεί όψιμη υπερευαισθησία δέρματος σε ειδικό βακτηριδιακό πρωτεϊνικό αντιγόνο).

—  Η εξέταση αυτή γίνεται με ενδοδερμική χορήγηση φυματίνης, μαρκάρισμα της περιοχής και ανάγνωση του αποτελέσματος μερικές μέρες μετά. Η αντίδραση θεωρείται θετική αν η σκλήρυνση έχει διάμετρο >15 mm (σε φυσιολογικά άτομα), >10 mm (σε άτομα με συνοδά νοσήματα) και  >5 mm (σε φορείς του AIDS).

Επιπλέον εξετάσεις:

• —  Εξέταση πτυέλων (εκκρίσεων / πλευριτικού υγρού)
• —  κ/ες πτυέλων / εκκρίσεων / ιστού / υγρού
• —  PCR

Πρόληψη – Προφύλαξη μετάδοσης της νόσου

—Μέτρα απομόνωσης (μάσκες, χαρτομάντιλα για κάλυψη του βήχα των πασχόντων)

Ένας ασθενής υπό θεραπεία σταματάει να μεταδίδει 15-20 μέρες μετά την έναρξη των φαρμάκων (και εφόσον το βακτήριο που φέρει είναι ευαίσθητο σε αυτά)

—Έλεγχος των ατόμων που έρχονται σε επαφή με ασθενείς (mantoux: αν (+) γίνεται ακτινογραφία θώρακος και χορηγείται ισονιαζίδη προφυλακτικά, αν (-) γίνεται επανέλεγχος σε 2 μήνες)

—

Εμβολιασμός με το εμβόλιο κατά της φυματίωσης (BCG)

Θεραπεία - Πρόγνωση

Για την αντιμετώπιση της φυματίωσης χορηγούνται συνδυασμοί αντιφυματικών φαρμάκων 1^ης (ισονιαζίδη, ριφαμπικινη, κλπ) και 2^ης γραμμής (αμικασίνη, θειοναμίδη, κλπ) σε φαρμακευτικά σχήματα των 6 ή 9 μηνών. Άλλα φάρμακα και μέτρα αντιμετώπισης:

• —  Κορτικοστεροειδή σε ειδικές περιπτώσεις και πάντα υπό αντιφυματική αγωγή
• —  Χειρουργική θεραπεία (δεν χρησιμοποιείται πλέον)
• —  Συμπτωματική ανακούφιση του βήχα (ενθαρρύνεται ο παραγωγικός βήχας, όμως σε έντονο εξαντλητικό βήχα ενδείκνυται η καταστολή του με κωδεΐνη)
• —  Σε περίπτωση αιμορραγίας είναι απαραίτητα η κατάκλιση για αποφυγή εισρόφησης μολυσμένου αίματος.

Η πρόγνωση της φυματίωσης είναι καλή, εφόσον αντιμετωπιστεί έγκαιρα και με την κατάλληλη αγωγή.  Σε περίπτωση διακοπής της φαρμακευτικής αγωγής ή/και υποτροπής της νόσου ο ασθενής πρέπει να επισκεφθεί ειδικό φυματιολογικό κέντρο.

Σκούρας Βασίλειος

Πνευμονολόγος - Φυματιολόγος

Μανωλίδου Ζαχαρούλα R.N. MSc